Η μητέρα Κώμη

Μάταρ Κώμνα — Η μητέρα Κώμη
Εποίκισης πρακτικό.

Βρέθηκε το 1904 στην Πραισό της Κρήτης, Ελλάδα.
Χρονολογείται μετά το 400 π.Χ.

ΜΑΤΑΡ ΚΟΜΝΑ
Καθαρογραφή του εκ πέτρας κειμένου.

Ακριβές αντίγραφο της επιγραφής από την σελίδα 104 του βιβλίου του Ιάκωβου Θωμόπουλου Πελασγικά.

Στο κείμενο αυτό, αποσπάσματα ανάγνωσης έχουμε και μεμονωμένα συμπεράσματα εξάγουμε, λόγω του κατεστραμμένου της πέτρας .

Η επιγραφή αυτή ανακαλύφθηκε τον Ιούνιο του 1904 κατά την συνέχεια των ανασκαφών στην ακρόπολη της Πραισού από τον Bosanguet. Βρέθηκε κομματιασμένη στο αριστερό της τμήμα και έτσι δεν είναι δυνατό να έχουμε όλο το κείμενο. Στο δεξιό κομμάτι που ανασύρθηκε ακέραιη η πλάκα μελετώντας τα γράμματα παρατηρούμε καινοτομίες. Έχουμε πλέον και γράμματα του Ιωνικού αλφαβήτου, όπως το Η, το Ω και το δίγαμα F, τα οποία δεν υπάρχουν σε παλαιότερες επιγραφές.
Με την έλλειψη του μισού κειμένου δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε το όλον. Μπορούμε όμως από τις λέξεις που αναγνωρίσαμε, συμπερασματικά να αποφανθούμε για το περιεχόμενο του κειμένου.

Αναγνωρίσαμε λέξεις στο υπάρχον κείμενο. Τις διαβάσαμε, αποδώσαμε το νόημά τους στην νεοελληνική γλώσσα και τις προσεγγίσαμε φιλοσοφικά.

Μεμονωμένα αποσπάσματα ανάγνωσης

Στην δεύτερη σειρά διαβάζουμε:
(Μ)ΑΤΑΡ ΚΟΜΝ(Α), Δωρικά Μάταρ Κόμνα, Ιωνικά Μήτηρ Κόμνη. Πιθανόν στην πινακίδα να γίνεται αναφορά στην γενέτειρα πόλη από την οποία οικίσθηκε η Πραισός, αλλά και η ίδια η Πραισός να αποτελεί την μάταρ κόμναν, την γενέτειρα πόλη. Ίσως και ο γράφων να αναφέρεται στην γενέτειρα πόλη κάποιου φυσικού προσώπου.
Στην τρίτη σειρά διαβάζουμε την λέξη:
ΔΕΑ, είναι προστακτική ενεστώτα του ρήματος διαβαίνω, στον Ποντιακό λόγο δεβαίνω και στην προστακτική του ενεστώτα δέα που σημαίνει πήγαινε.
Στην τέταρτη σειρά διαβάζουμε:
ΣΩ ΠΕΙΡΑΡΙ. Σω, δοτική δευτέρου προσώπου επί ενός κτήτορος, ερμηνευόμενο: δικός σου. Πείραρι, δοτική ενικού αριθμού του ουσιαστικού πείραρ, ερμηνευόμενο: τέλος, κατάληξη. Προσεγγίζοντας την ερμηνεία διαβάζουμε: η δική σου κατάληξη, το δικό σου τέλος.
Στην έκτη σειρά διαβάζουμε:

ΝΑ ΣΙΡΟΥΚΛΕΣ. Να, σύνδεσμος μπορεί να είναι πότε τελικός, υποθετικός, αιτιολογικός, χρονικός, ειδικός, ευχετικός, προστακτικός, ερμηνευόμενος: να, με σκοπό, αν εάν, διότι, όταν άμα, ότι, είθε, να (προστακτικό) ή δεικτικό μόριο, ιδού, να, πάρε. Συρουκλές, δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού ενεστώτα ενεργητικής φωνής του Ποντιακού ρήματος συρουκλεύω—σουρουκλεύω—σουρουκλιαύω, ερμηνευόμενο: σύρω—σούρω ου κλέος, σέρνω—σβαρνίζω χωρίς δόξα—τιμές = σέρνω κατά γης υποτιμώντας κάποιον, σβαρνίζω, όπως ο Αχιλλέας τον Έκτορα για να καταστρέψει να ταπεινώσει την φήμη του τον έσυρε κατά γης, μ.τ.φ. σύρω επί μακρόν, μακρηγορώ. Στην παθητική φωνή σουρουκλιάφκουμαι—σουρουκλιεύκουμαι, ερμηνεύεται: σέρνομαι επί της γης, μ.τ.φ. σβαρνίζομαι, με παίρνουν από κάτω οι κακοτυχίες και δεν μπορώ να σηκώσω κεφάλι. Εδώ μπορούμε να δώσουμε δύο ερμηνείες, στην πρώτη διαβάζουμε να μακρηγορείς και στην δεύτερη να σύρεις υποτιμώντας, ατιμώνοντας την υστεροφημία κάποιου.

Στην έβδομη σειρά διαβάζουμε:

ΕΡΜΗΙΑ ΜΑΡΦ. Ερμήια—Ερμεία, ονομαστική πληθυντικού γίνεται αναφορά στις γιορτές λατρείας του Ερμή. Μάρφε, προστακτική ενεστώτα του ρήματος, μάρφω το μετέπειτα μάρπτω, ερμηνευόμενο: συλλαμβάνω, αρπάζω, πιάνω, κάποιον. Ερμηνεύουμε λοιπόν, στις γιορτές προς τιμήν του Ερμή πιάστον, αρπαξέτον.

Στην όγδοη σειρά διαβάζουμε μόνο το κύριο όνομα ΔΑΝ.

Στην ένατη σειρά διαβάζουμε:

ΑΜ ΔΕΔΙΚ ΑΡΚ. αμ—άμα, χρονικός σύνδεσμος, ερμηνευόμενος: όταν οπότε, οσάκις, εάν, αν ότε. ΔΕΔΙΚ—δέδεικα—δέδειχα, πρώτο πρόσωπο ενικού αριθμού παρακειμένου του ρήματος δείκνυμι, ερμηνευόμενο: φανερώνω, δείχνω, φέρνω στο φώς. Αρκ, η ρίζα από το επίθετο αρκετός. Έχει βρεθεί και σε άλλο κείμενο. Ερμηνεύουμε λοιπόν: οσάκις έχει δώσει αρκετά.

Στην δέκατη σειρά διαβάζουμε την λέξη:

ΜΑΙΡΑ—μαειρεύ, που σημαίνει μαγειρεύει.

Στην ενδέκατη σειρά αναγνωρίζεται η λέξη:

ΝΕΙΚΑΡ—νείκος, ερμηνευόμενο: φιλονικία, έριδα, λογομαχία

Η γλώσσα του είναι, Έλλην λόγος, Αρχαΐζοντος Δωρικού κειμένου. Η γραμματική δομή του κειμένου είναι μεικτή. Αναγνωρίζονται σε αυτό λέξεις, του Ποντιακού λόγου και της Κλασσικής Ελληνικής Γραμματείας.
Η εκφορά των λέξεων και των ρηματικών τύπων, διέπεται από τους Γραμματικούς κανόνες του Ποντιακού λόγου, του Δωρικού λόγου και της Κλασσικής Ελληνικής Γραμματείας.
Από τη μελέτη των λέξεων που έχουν κατανοηθεί, πιστεύουμε ότι, ίσως η πέτρα να αποτελεί κείμενο καταγραφής μνήμης εποικισμού για να θυμίζει την μητέρα πατρίδα και τους πρώτους οικιστές ή εντολή εποικισμού από τη μητέρα πατρίδα προς νέα γη.