ΧΡΥΣΗ ΚΑΡΦΙΤΣΑ ΚΡΗΤΗΣ

Λειτουργικός οδηγός προς Ιέρεια.

Σπονδές επί του θυσιαστηρίου,

Κείμενο από την εποχή της Μινωικής Κρήτης, Ελλάδα.

Χρονολογείται το 1500 πΧ.

Η χρυσή καρφίτσα εικάζεται ότι προέρχεται από τα Μάλια, επαρχίας Πεδιάδας του Νομού Ηρακλείου Κρήτης.

Σήμερα βρίσκεται στο μουσείο του Αγ. Νικολάου Κρήτης, μετά από δωρεά του J.P.OLIVIER. Κατά δήλωσή του, το αγόρασε από το Βέλγιο.

Είναι ένα χρυσό κόσμημα, Μινωικής εποχής. Στο μπροστινό μέρος του είναι σχεδιασμένη, με λεπτεπίλεπτη τεχνική, ένα φίλο δέντρου διακοσμημένο. Στο πίσω μέρος υπάρχει επιγραφή αποτελούμενη από 18 σύμβολα Γραμμικής Α’ Γραφής.

Το κείμενο καταγράφει σπονδές επί του Θυσιαστηρίου, με διαδικασία τελετουργίας.

Μελετήσαμε τις φωνητικές αξίες στο υπάρχον κείμενο ως έχει. Το κατανοήσαμε, το διαβάσαμε, αποδώσαμε το νόημά του στην νεοελληνική γλώσσα και το προσεγγίσαμε φιλοσοφικά.

Μορφοποίηση των φωνητικών αξιών του κειμένου

Οι φωνητικές αξίες κατά τη δική μας αντίληψη μορφοποιούνται ως εξής:

SIDE WASI KANI JARA SEJA ZA QISE NUTI SIPEDE

Η γλώσσα του είναι, Έλλην λόγος, Αρχαΐζων τυπικού Μινωικού κειμένου. Η γραμματική δομή του κειμένου είναι μεικτή. Αναγνωρίζονται σε αυτό λέξεις, του Μακεδονικού λόγου, του Ποντιακού λόγου και της Κλασσικής Ελληνικής Γραμματείας.

Η εκφορά των λέξεων και των ρηματικών τύπων, διέπεται από τους Γραμματικούς κανόνες του Ποντιακού λόγου και της Κλασσικής Ελληνικής Γραμματείας.

Απόδοση κειμένου:

Σήδε ( σήτε) φασί, κάνει ζάρια σετσ-(σάτσ)-(σέστρον) ζά κισέ ( κεσιέν) νέτα

σήπεται(σέπεται).

Νεοελληνική ερμηνεία:

Όπως είπανε ( οι ιεροφάντες), όταν κάνει αναμμένα κάρβουνα στο θυσιαστήριο τα ζώα στην κόγχη σκέτα (ωμά) να ψηθούν άφησε.

Πίνακας ανάλυσης κατά λέξη του κειμένου.

Απόδοση

α/α	Ανάγνωση Φθογγογραμάτων ventris-chadwick	Ποντιακή Απόδοση	Νεοελληνική Απόδοση και Ερμηνεία
1	SIDE	Σήδε ( σήτε)	Όπως
2	WASI	φασί,	είπανε ( οι ιεροφάντες),
3	KANI	κάνει	όταν κάνει
4	JARA	ζάρια	αναμμένα κάρβουνα
5	SEJA	σετσ-(σάτσ)-(σέστρον)	στο θυσιαστήριο
6	ZA	ζά	τα ζώα
7	QISE	κισέ ( κεσιέν)	στην κόγχη
8	NUTI	νέτα	σκέτα ( ωμά)
9	SIPEDE	σήπεται(σέπεται).	να ψηθούν άφησε ( να σαπίσουν ).

Γραμματικά στοιχεία

Side-σήτε, επίρρημα του ποντιακού λόγου ερμηνευόμενο: όπως, εκεί που , την στιγμή που το λέγαμε.

Wasi-φασί, τρίτο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού ενεστώτα του ρήματος φημί, ερμηνευόμενο: λέγω, πιστεύω, φανερώνω, διαβεβαιώνω, ισχυρίζομαι, διακηρύσσω.

Kani-κάνει, τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού ενεστώτα του ρήματος κάνω-κάμνω-κατασκευάζω, εκτελώ, δημιουργώ τι, ολοκληρώνω

Jara-ζάρια, ονομαστική πληθυντικού αριθμού του ουσιαστικού ζάαρ-ζαρ ερμηνευμένο: ζέω αφτεμένον(αφτυμένον) άχρι ραΐσω: είμαι καυτό και αναμμένο έως ότου γίνω πιο ανεκτό, καίω είμαι αναμμένο μέχρι να ηρεμήσω να γίνω αναμμένο κάρβουνο άνευ φλόγας. Ζάρια τα αναμμένα για ψήσιμο στην σχάρα κάρβουνα. Σήμερα όταν θέλουμε να ψήσουμε στα κάρβουνα, όταν αυτά είναι έτοιμα και έχουν γίνει θράκα για ψήσιμο, στον Ποντιακό λόγο λέμε ” τα καρβόνια εποίκαν ζάαρ-στα κάρβουνα έπεσε η φλόγα και έγιναν θράκα για ψήσιμο”. Στην Μακεδονική ντοπιολαλιά, ζιάαρ, η θράκα από κάρβουνα για ψήσιμο κρεάτων.

Seja-σέτς( σέστρον), σάτς, αιτιατική ενικού αριθμού του ουσιαστικού το σάτς, ερμηνευόμενο: σέστρον αφτιμένον τήκον σκευάσματα, σκεύος μεταλλικό πυρωμένο από φωτιά το οποίο λυώνει-ψήνει σκευάσματα = κοίλος μεταλλικός θόλος που επάνω ή εντός αυτού τοποθετούνται σκευάσματα για ψήσιμο, θυσιαστήριο.

Za-ζά, ονομαστική πληθυντικού αριθμού του ουδετέρου ουσιαστικού, το ζόν(ζώον)-τα ζά, τα ζώα που προορίζονται για ψήσιμο στις θυσίες, τα ζωικά κρέατα.

Qise-κισέν-κεσέν αιτιατική, ενικού αριθμού του ουσιαστικού η κισέ-κεσέ, η κόγχη του θυσιαστηρίου, ο χώρος ταμίευσης των πραγμάτων αξίας. Εδώ τα αξίζοντα είναι τα προς θυσίαν σφάγια, τα οποία ως ιερά δώρα θα τεθούν στο θυσιαστήριο. Στην Ιερή κόγχη, στον θόλο του Ιερού επί του βωμού.

Nuti-νέτα αιτιατική ενικού αριθμού ουδετέρου του επιθέτου νέτος-νέτη- νέτον ερμηνευόμενο: ο σκέτος, ο καθαρός, ο ανόθευτος, ο τελειωμένος

Sipede-σήπεται, τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού ενεστώτα του ρήματος σήπομαι: σαπίζω, ψήνομαι μπαίνω στη φλόγα και βγάζω τα υγρά μου.

Φιλοσοφική προσέγγιση

Στο κείμενο της χρυσής καρφίτσας, καταγράφονται οδηγίες στην ιέρεια, του τρόπου για το πώς θα ενεργήσει κατά την διάρκεια της θυσίας στο Βωμό.

Η Ιέρια ανάβει την φωτιά στο θυσιαστήριο, περιμένοντας να γίνει η θράκα. Λέγει ψαλμούς, ευχές, αιτήματα, θυμιατίζει έως ότου τα κάρβουνα κάνουν ζάαρ-θράκα, τότε βάζει στο θυσιαστήριο τα σφάγια με προσοχή. Αφήνει τα Θεία δώρα επί του Θόλου του θυσιαστηρίου ωμά και εκεί θα ψηθούν επί του βωμού.

Η τσίκνα για τους θεούς και η ψημένη σάρκα για το συμπόσιο αυτών που θυσιάζουν.

Τα συμπόσια οργανώνονται πάντα μετά τις τελετουργίες και τις θυσίες.

Ως απόηχος σήμερα αυτών των διαδικασιών είναι το σημερινό κουρμπάνι.

Κατανοούντες το παλαιό τελετουργικό, σήμερα όπου γίνεται κουρμπάνι, είναι για να φάνε οι από μακριά ελθόντες στην θρησκευτική γιορτή.

Το Πατρώον Εθνικό τελετουργικό πάντοτε μετά τις θυσίες είχε συμπόσιο.

Μετά τις θυσίες ο τελετάρχης Ιεροφάντης κατά το Απολλώνιο τελετουργικό, παρέθετε σε ευρύστομα σκεύη, τα ονομαζόμενα ”σαννάκια’,’ τα ψημένα σφάγια και τα πρόσφερε στους θυσιάζοντες. Οι Συμποσιαζόμενοι εν μέσω μουσικής, μετά τα δοξαστικά, τους ιερούς ύμνους στους Θεούς ψάλλοντες, ολοκλήρωναν τα της θυσίας.